Bronsgieten stap 1.1 Het beeldje modelleren in boetseerwas stap 1.2 Het beeldje modelleren in boetseerwas stap 1.3 Het beeldje modelleren in boetseerwas stap 2.1 Steenvorm om het wasmodel aanbrengen stap 2.2 Steenvorm om het wasmodel aanbrengen stap 2.3 Steenvorm om het wasmodel aanbrengen stap 2.4 Steenvorm om het wasmodel aanbrengen stap 2.5 Steenvorm om het wasmodel aanbrengen stap 3.1 Smelten van het wasmodel stap 3.2 Smelten van het wasmodel stap 3.3 Smelten van het wasmodel stap 3.4 Smelten van het wasmodel stap 3.5 Smelten van het wasmodel stap 3.6 Smelten van het wasmodel stap 4.1 Steenvorm klem zetten in bekisting stap 4.2 Steenvorm klem zetten in bekisting stap 4.3 Steenvorm klem zetten in bekisting stap 4.4 Steenvorm klem zetten in bekisting stap 5.1 Steenvorm vullen met brons stap 5.2 Steenvorm vullen met brons stap 5.3 Steenvorm vullen met brons stap 5.4 Steenvorm vullen met brons stap 5.5 Steenvorm vullen met brons stap 5.6 Steenvorm vullen met brons stap 6.1 Steenvorm kapot slaan stap 7.1 Steenvorm kapot slaan stap 7.2 Steenvorm kapot slaan stap 7.3 Steenvorm kapot slaan stap 7.4 Steenvorm kapot slaan stap 7.5 Steenvorm kapot slaan stap 8.1 Waterstralen stap 8.2 Waterstralen stap 8.3 Waterstralen stap 9.1 Ciseleren stap 9.2 Ciseleren stap 9.3 Ciseleren stap 9.4 Ciseleren stap 10.1 Patineren stap 10.2 Patineren stap 10.3 Patineren stap 10.4 Patineren stap 10.5 Patineren stap 10.6 Patineren stap 10.7 Patineren stap 10.8 Patineren Twee vrienden in gesprek

Gebruik het toetsenbord om de stapjes te doorlopen!

Bronsgieten,

Ook al willen weten hoe bronzen beeldjes worden gegoten?
In 10 stappen leg ik het u met dia`s uit, hoe de bronsgieter en ik dit doen.
We volgen de "cire perdue"- methode

stap 1.1 Het beeldje modelleren in boetseerwas

Boetseerwas is een beetje te vergelijken met boter: afhankelijk van de temperatuur is het hard of zacht en de was kan ook smelten.
De donkere kleur is alleen om de vorm goed te zien.

stap 1.2 Het beeldje modelleren in boetseerwas

Hier ben ik al iets verder, steeds kleine stukjes was toevoegen en gedeeltelijk weer wegnemen.
Zo groeit het wasmodel.

stap 1.3 Het beeldje modelleren in boetseerwas

Tot het de vorm heeft zoals ik die wil hebben
Uiteindelijk moet dit ontwerp passend op deze steen komen te staan

stap 2.1 Steenvorm om het wasmodel aanbrengen

In mijn atelier maak ik in een emmer een mengsel van gravel, gips en water.
Goed roeren, de dikte van havermoutpap zonder klonten.

stap 2.2 Steenvorm om het wasmodel aanbrengen

Daarna maak ik op de werktafel een bedje van deze massa en leg het wasmodel erin.

stap 2.3 Steenvorm om het wasmodel aanbrengen

En op de bovenkant nog een laag vuurvaste steen aanbrengen.

stap 2.4 Steenvorm om het wasmodel aanbrengen

En netjes afstrijken.
Aan één zijde komt de boetseerwas uit de steenvorm (zie bruine ronde vlek).
Op deze plaats wordt later (in stap 5) het vloeibare brons in de steenvorm gegoten.

stap 2.5 Steenvorm om het wasmodel aanbrengen

In principe moet bij verhitting de boetseerwas uit deze stenen vorm kunnen lopen.
Daarom heb ik vóór het invormen op plaatsen waar de was er niet uit kan lopen, kleine staafjes van was aangebracht waar later de gesmolten was in kan afvloeien. Alle boetseerwas moet eruit kunnen lopen (stand van deze foto).

stap 3.1 Smelten van het wasmodel

Dit is een foto van de uitstookoven in de bronsgieterij.
De gieter zet de ingevormde wasmodellen in deze oven met de uiteinden naar van waskanalen naar beneden.

stap 3.2 Smelten van het wasmodel

Met een shovel worden de grote vormen in de oven geschoven.

stap 3.3 Smelten van het wasmodel

De steenvormen worden zó neergezet dat de uiteinden van de waskanalen aan de onderkant van deze vormen eindigen.

stap 3.4 Smelten van het wasmodel

Een blokje onder de steenvorm zorgt ervoor dat de boetseerwas er vrij uit kan lopen.

stap 3.5 Smelten van het wasmodel

wanneer de uitstookoven geladen is sluiten ze de deur.

stap 3.6 Smelten van het wasmodel

En na twee dagen stoken tot een temperatuur van 700°C is alle boetseerwas in de steenvormen gesmolten.
Via de aangebrachte waskanalen is de was uit de steenvormen gelopen. Wat overblijft is de stenen verpakking.

stap 4.1 Steenvorm klem zetten in de bekisting

De gieter zet de warme lege steenvormen met het gat omhoog in een ijzeren bekisting.

stap 4.2 Steenvorm klem zetten in de bekisting

Dan vult hij de open ruimte rondom de steenvormen op met Brusselse aarde.

stap 4.3 Steenvorm klem zetten in de bekisting

De aarde stampt hij aan met een pneumatische hamer waardoor deze keihard wordt en de steenvormen klem komen te zitten in de bekisting.

stap 4.4 Steenvorm klem zetten in de bekisting

Tenslotte legt hij een krantje op de openingen zodat er in de steenvormen geen vuil kan vallen.

stap 5.1 Steenvorm vullen met brons

De gietpot (gevuld met 120kg. massief brons) wordt in de ronde smeltoven verhit
Na 3 tot 3½ uur is de giettemperatuur bereikt: plm. 1030°C. Het brons is nu klaar om te gieten
De gieters tillen hier de pot uit de oven.

stap 5.2 Steenvorm vullen met brons

Ze zetten de gietpot in een houder waaraan twee lange horizontale staven zitten.
Het geheel takelen ze op en....

stap 5.3 Steenvorm vullen met brons

Lopen met de gietpot gevuld met hete brons naar de steenvormen in de bekisting.

stap 5.4 Steenvorm vullen met brons

En gieten het vloeibare brons in de opening van de steenvorm..

stap 5.5 Steenvorm vullen met brons

En vullen ook de overige vormen tot de gietpot bijna leeg is.
Het brons koelt af en stolt in deze vormen.

stap 5.6 Steenvorm vullen met brons

En tenslotte verdwijnt de lege weer in de smeltoven.
Nu de pot weer opnieuw vullen met massief brons en verhitten: klaar voor de volgende gietronde.

stap 6.1 Steenvorm kapot slaan

Dan de ijzeren bekisting verwijderen waarna het zand zakt.
In deze bekisting zaten drie steenvormen.

stap 7.1 Steenvorm kapot slaan

De nog warme steenvormen, nu gevuld met gestold brons, worden naar buiten gebracht.

stap 7.2 Steenvorm vullen met brons

Na afkoeling van het brons slaan ze de steenvorm kapot.

stap 7.3 Steenvorm vullen met brons

De vrijgekomen bronsgietsels komen op een pallet te liggen (links onder).

stap 7.4 Steenvorm kapot slaan

Naast de afgebikte brokken steen en de nog hele met brons gevulde steenvormen.

stap 7.5 Steenvorm kapot slaan

Niet alle steenresten zijn van de bronsgietsels verwijderd.

stap 8.1 Waterstralen

Met een krachtige hogedrukspuit worden deze laatste steenresten van het brons gespoten.

stap 8.2 Waterstralen

Hier liggen de schone ruwe bronsgietsels op het pallet gestapeld.

stap 8.3 Waterstralen

Nu nog in de grote "schroothoop" mijn eigen gietsels zoeken om deze mee te nemen naar het atelier.

stap 9.1 Ciseleren

Zo ziet het ruwe bronsgietsels eruit (voor- en achterkant).
Nu moet ik dit nog afwerken (het ciseleren).

stap 9.2 Ciseleren

Eerst verwijder ik met grote slijpmaterialen het teveel aan brons dat aan het beeldje zit.
(bronzen giettap en andere aangelegde kanalen).

stap 9.3 Ciseleren

Om vervolgens het fijne slijpwerk met kleine fraisjes en tandartsenmateriaal uit te voeren.

stap 9.4 Ciseleren

Op deze dia is het uiteindelijke resultaat te zien nadat 1,5 kg. brons is weggeslepen.
De vorm (nu in brons) is weer gelijk aan het wasmodel zoals op de dia van stap 1.3

stap 10.1 Patineren

Het bronzen beeld moet nog zijn definitieve kleur krijgen Dit gebeurt met vuur en zuur.
Buiten op mijn balkon heb ik hiervoor een vuurvaste tafel.

stap 10.2 Patineren

Hierop leg ik het bronzen beeldje, verwarm het met een grote dakbedekkersbrander en strijk er met een kwast zuur op.

stap 10.3 Patineren

Door verhitting verandert de kleur van groen naar zwart. In de oppervlakte van het brons is nu een etslaag aangebracht.

stap 10.4 Patineren

Nadat het brons is afgekoeld, nog even schoonmaken met water.

stap 10.5 Patineren

En dan nog drogen onder de haardroogkap.

stap 10.6 Patineren

En instrijken met antiekwas dat smelt op het warme beeldje.

stap 10.7 Patineren

Uitwrijven en hier en daar de etslaag dunner maken, zodat er kleurnuances ontstaan.

stap 10.8 Patineren

En tenslotte het bronzen beeldje op de steen verlijmen.

"Twee vrienden in gesprek".

/